نگاهی به انگیزه‌های حضور خادمان راهنمای زائر در حرم مطهر رضوی(ع)

یادداشت از: حجت‌الاسلام مهدی هادی، روانشناس بالینی

چرا خادم شده‌اید؟

ارتباط سه جور است، همه روابط ما در ارتباط با خودمان، ارتباط با خدا و ارتباط با مخلوقات خدا خلاصه می‌شود. اما مهم‌ترین بخش ارتباط بر اساس آنچه امام علی(ع) فرمودند که «من عرف نفسه، فقد عرف ربّه» را می‌توان در ارتباط با خودمان دانست. حال این سوال پیش می‌آید که چرا؟ در ادامه همان حدیث آمده، هر کس خودش را فراموش کند خدای خودش را فراموش می‌کند. بسیاری از کسانی که به موفقیت‌ها و مقامات بزرگ رسیده‌اند در برداشتن این قدم موفق بوده‌اند. یعنی خودشناسی. خداشناسی با خداشناسی یک رابطه دو طرفه است. از این منظر کسانی که در ارتباطاتشان ضعیف هستند یا مشکل دارند در این زمینه دچار خلأ شده‌اند. خادمان راهنمای زائر نیز که ارتباطات وسیعی با زائران می‌توانند داشته باشند برای موفقیت بیشتر باید در این مسیر حرکت کنند. يكي از بخش هاي مهم خودشناسی که منجر به ارتباط بهتر با خودمان می‌شود رفتارمان است. هر رفتاری که ما از خود نشان می‌دهیم نیز علتی دارد که آن را انگیزه می‌نامند. انگیزه همان چيزي است كه به رفتار ما جهت و نيرو مي­دهد. درنتيجه اول باید رفتارها را بشناسيم؛ يعني همان انگيزه هايمان را. انگیزه نیز علتی دارد به نام نیاز یعنی همان هدف نهایی ما. نيازهاي ما نیز به دو بخش ذاتی و اکتسابی تقسیم مي‌شود. نیازهای ذاتي و اولیه ما همان چيزي كه ذات وجود انسان  اقتضاء مي­كند و نياز دارد؛ مثل گرسنگي، تشنگي و… . به آنچه كه ما در طول زندگی می‌خواهیم بدست آوريم، ياد مي­گيريم یا اطرافیان موجب ایجادش می‌گردند در دسته نیازهای اکتسابی قرار می‌گیرد مثل نياز به علم جویی، مطالعه، موبایل و … البته این نیاز اکتسابی ممکن است جنبه منفی هم داشته باشد مثل نیاز به سيگار و مواد مخدر. برخی نیازها نیز ثانویه‌اند، یعنی راهی هستند برای رسیدن به نیاز‌های اکتسابی یا ذاتی مثل پول که می‌تواند ما را به اهداف اولیه‌مان نزدیک کند. بنابراین ما با چرخه‌ای از پایین به بالا طرف هستیم که بسیار مهم است. نيازهاي ذاتي و اكتسابي تبدبل به انگيزه‌ها مي­شوند و انگیزه‌ها نیز رفتارمان را مي­سازد. حال باید دید نیاز بودن راهنمای زائر در کدام دسته قرارمی‌گیرد که او را وادار به حضور در حرم مطهر رضوی(ع) کرده است. يكي از نيازهای اساسي ما نياز به آب و غذا و پوشاک و … می‌شود. نياز به دوست داشتن و يا دوست داشته شدن كه بسیار مهم است، اینکه زائر نگاه خاصی به خادمان دارد، دوستشان دارد و برایشان احترام قائل است. نیاز دارد تا خود را به گروهی متعلق بداند. نياز به دانستن که با هر بار حضور در حرم از دوستان مطلبی می‌آموزند، نکته جدیدی یادمی‌گیرند، از خبرهای جدید مطلع می‌شوند. این نیاز آنقدر مهم است که اگر اطلاعاتي هم نداشته باشيم اطلاعات مي­سازيم. بسیاری از شایعه‌سازی ها ناشی از همین نیاز است. نياز به زيبايي دوستي. نياز به پيشرفت و شكوفايي. نياز به عبادت و معنويت و نياز به پيشرفت. همه اينها يك نياز است و نيازها انگيزه مي‌سازد و انگيزه، رفتارهاي ما را و خود اين نيازها ما را ارضاء مي‌كند تا پيشرفت كنيم. مثلاً فکر کرده‌اید چرا امام حسين(ع) مي­تواند آن همه سختي را تحمل كند؟ چون خودش را شناخته و روش ارتباط با خدا را مي­داند يا در زمان پيامبر(ص) كه بچه‌ها سنگ بر سر صورتشان پرتاب مي­كردند؛ اصلاً ناراحت نمي­شدند. حال باید هر خادم راهنمای زائر در خلوت از خودش بپرسد كدام يك از اين نيازها باعث شده در این حریم خدمت کند. برای پاسخ به این سوال باید صادق بود تا مبادا نیاز و انگیزه حضورتان صاف و روشن نباشد. اگر ما همان قدم اول را برداریم جواب این سوال کاملاً برایمان روشن می‌شود.